İKİ EFENDİNİN UŞAĞI
CARLO GOLDONİ
(1707-1793)
'İki Efendinin
Uşağı' isimli oyunu 1745'de Pisa'da avukatlık yapmakta olduğu sırada
yazmıştır. Aslında Goldoni oyunu oyuncu Antonio Sacchi'nin isteği üzerine kaleme
almıştır. Fakat o zamanlarda oyunun bir kaç sahnesini yazmıştır. 1753 senesinde
tüm sahnelerini eksiksiz tamamlar. Günümüze kalan 1753 tarihli versiyonudur.
Goldoni İtalya'da yazılmamış halk tiyatrosu komedyalarına (Commedia
dell'Arte) edebi bir derinlik kazandırmıştır. Ayrıca bunları yazılı tiyatro
metinleri haline getirerek aydınlanma döneminde burjuva tiyatrosunun kurulmasına
ön ayak olmuş çok önemli bir yazardır.
Goldoni'nin italyan
ve dünya tiyatrosuna kazandırmış olduğu en ünlü klasik eserlerinden 'İki
Efendinin Uşağı' italyan halk tiyatrosu commedia dell'Arte'nin son
zamanlardaki en önemli oyunlarındandır. Fakat o zamanlarda seyircinin az oluşu
nedeniyle her gece yeni bir oyun oynanır. Oyuncular aynı konuyu her gece değişik
sözler ve hareketlerle oynamak zorunda kalırlar. Oyunda seyircinin oyunu
algılayabilmesi için tiplerin özelliklerini belirleyen maskeler kullanılmıştır.
Goldoni oyunlarında ilk olarak sahneye Venedik'den değişik toplumlardan
maskelerinde belirlemiş olduğu tipler getirir. Daha sonra maskeleri kaldırarak
tipleri kişilere dönüştürür. Böyleci commedia dell'Arte Goldoni sayesinde
burjuva tiyatrosuna dönüşür. Burjuvazinin kaynağı halktır. Oyunu o dönemdeki
oyunlardan ayıran en önemli özelliği iyilerle kötüler, yenenlerle yenilenler
gibi bir durumun bulunmayışıdır. Kişiler iyi kalplidir. Oyun sonunda hataları
olsa bile kimse cezalandırılmaz. Sakin bir çevre ele alınır. Oyun mutlu sonla
biter.
İki Efendinin
Uşağı, zengin sevgililerin romantik duygulu hayatları, onların zıttı olan para
kazanıp çok zor olan hayat mücadelesini sürdüren uşağın yalanlarla ve yarattığı
karışıklarla süren gülmece dolu olayların öyküsüdür.
Oyunun başlıca
kişileri; venedikli zengin ama cimri olan ihtiyar tüccar Pantolone, sürekli
özdeyişler söyleyen boğazına düşkün entelektüel görünmeye çalışan bolonyalı
doktor, aşkları uğruna her şeyi göze alan romantik genç sevgililer ve hizmetçi
kızdır.
Ama bu türün en
çekici ipleri uşaklardır. Başlangıçta Zanni olarak isimleri geçen uşaklar
kurnazlıkları, hazır cevapları ve buluşlarıyla oyunun en önemli kişileridir.
Biri kurnaz (Brighella), diğeri aptal (Arlecchino) iki uşak tipi
vardır. İki Efendinin Uşağı'nda ise uşağın adı Truffaldino'dur.
Oyunun çevirisi
Rekin Teksoy'a aittir.
Oyun üç
perdedir.
17. yüzyılda
Venedik'de geçmektedir. Kısaca özeti Pantolone kızı Clarice'i doktor
Lombardı'nin oğlu Sılvıo ile evlendirmeye karar verir. Fakat Clarice'in öldüğü
sanılan nişanlısı Federigo Rasponi çıkagelir. Herkes ne yapacağını şaşırır. Oysa
o kişi Rasponi'nin kılığına girmiş kız kardeşi Beatrice'dir. Beatrice'in kılık
değiştirmesinin nedeni abisini öldürmekle suçlanan sevdiğiğ Florindo'yu
bulmaktır. Bu durumu bir tek otelci Brighella anlar, kimseye söylemez. Uşak
Truffaldino ise daha fazla para kazanmak için hem Beatrice hem de Florindo'ya
hizmet eder. Bu yüzden işler iyice karışır. Oyunun sonunda Truffaldino
Smeraldina ile evlenmek istemesi üzerine gerçeği açıklar. Böylece karışıklıklar
çözülür. Beatrice ile Florindo kavuşur.
Clarice ve
Silvio'nun engelleri ortadan kalkar.
Mutlu sona
kavuşulur.
Yıldız Teknik
Üniversitesi bu oyunu oynayarak Maltepe Tiyatrolar Şenliği
yarışmasında;
en iyi oyun, en
iyi erkek oyuncu, en iyi kadın oyuncu, en iyi yardımcı kadın oyuncu
ve en iyi kostüm
ödüllerinİ almıştır.
Kaynak: Dünya Tiyatrolar tarihinden seçmeler
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder